Biuro Obsługi Klienta +48 22 308 66 55 - Pn-Pt 8:00-16:00 - DARMOWA DOSTAWA już od 199 PLN

Witkacy



Witkacy

Stanisław Ignacy Witkiewicz

“O, jakie dziwne formy może przybierać szaleństwo ludzi zdrowych!”

z książki “Pożegnanie jesieni”

Biografia

Stanisław Ignacy Witkiewicz, znany jako Witkacy, urodził się 24 lutego 1885 roku w Warszawie, a zmarł 18 września 1939 roku w Jeziorkach, niedaleko Warszawy. Był jednym z najwybitniejszych polskich artystów XX wieku, łącząc w swojej twórczości malarstwo, teatr, literaturę oraz filozofię. Jako malarz zasłynął z unikalnego stylu, w którym dominowały silne, ekspresyjne kolory, geometryczne formy oraz zniekształcone wizerunki postaci, co miało na celu wyrażenie psychicznych i emocjonalnych stanów ludzi. Witkacy był również autorem wielu awangardowych powieści i dramatów, w których poruszał tematy egzystencjalne, kryzysu tożsamości oraz absurdu.

Związany z ruchem młodopolskim, był także twórcą własnej teorii sztuki, którą nazwał "teorią Czystej Formy", według której sztuka powinna unikać przedstawiania rzeczywistości i skupiać się na formie, emocjach i subiektywnych wrażeniach. Witkacy prowadził także eksperymentalne badania psychologiczne i chemiczne, co znalazło odbicie w jego twórczości, szczególnie w obrazach i sztuce teatralnej. W czasie II wojny światowej, w obliczu nadchodzącej okupacji niemieckiej, Witkacy popełnił samobójstwo. Jego dorobek artystyczny zyskał ogromne uznanie po jego śmierci, a dziś Witkacy jest uznawany za jednego z najważniejszych polskich twórców XX wieku.

  

Kliknij na strzałki i przenieś się w czasie

1885
Stanisław Ignacy Witkiewicz urodził się 24 lutego w Warszawie, pod zaborem rosyjskim; syn Stanisława Witkiewicza, sławnego malarza i pisarza, i Marii Pietrzkiewicz, nauczycielki muzyki; ślub ich odbył się w 1883 roku. Rodzina Witkiewiczów pochodzi z Litwy, gdzie należała do szlachty zagrodowej.
1890
Wskutek choroby Witkiewicza ojca i wynikłej stąd konieczności zamieszkania w odpowiednim klimacie rodzina przenosi się na stałe do zakopanego w zaborze austriackim.
1891
Zostaje ochrzczony; jego matką chrzestną jest aktorka polsko-amerykańska, Helena Modrzejewska. Zaczyna malować i grać na fortepianie, kolekcjonuje owady i tworzy „muzea”; kształci się wyłącznie w domu: uczy go ojciec i prywatni nauczyciele.
1893
Pisze Karaluchy i inne sztuki okresu dziecięcego; drukuje je na własnej drukarence jako Tom 1 Komedii.
1900
Zaprzyjaźnia się z Leonem Chwistkiem i Bronisławem Malinowskim.
1901
Odbywa pierwszą podróż do Petersburga, gdzie zatrzymuje się u ciotki i zwiedza Ermitaż. Debiutuje na wystawie malarstwa w Zakopanem, wystawiając dwa pejzaże.
1902
Pisze pierwsze traktaty filozoficzne: O dualizmie i Filozofia Schopenhauera i jego stosunek do poprzedników.
1903
Otrzymuje świadectwo maturalne po egzaminie eksternistycznym we Lwowie; uczy się języków obcych i studiuje matematykę wyższą; pisze następne traktaty filozoficzne wydane w 1977 roku pt. Marzenia improduktywa (Dywagacja metafizyczna).
1904
Odbywa podróż do Wiednia, Monachium i Włoch. Szczególne wrażenie robią na nim symbolistyczne obrazy Arnolda Böcklina.
1905 - 1906
Zapisuje się do krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych wbrew życzeniu ojca; maluje pejzaże; odbywa krótka podróż do Włoch Karolem Szymanowskim, który zadedykował mu swoją pierwszą sonatę fortepianową. Pod wpływem ojca porzuca studia na Akademii; wraca do Zakopanego.
1907
Zwiedza obszerną wystawę twórczości Gauguina w Wiedniu. Bierze prywatne lekcje malarstwa u Władysława Ślewińskiego, ucznia Gauguina.
1908
Zaczyna malować „potwory” i portrety; w Paryżu ogląda prace fowistów i wczesnych kubistów; ma wystawę w Krakowie; rozpoczyna długi i pełen udręki romans z wybitną aktorką, Ireną Solską.
1910 - 1911
Pisze 622 upadki Bunga, czyli Demoniczna kobieta, autobiograficzną powieść o romansie z Solską i własnym dojrzewaniu artystycznym (wydaną w 1972 roku). Odbywa podróż do Bretanii, ogląda wystawę kubistów w Paryżu, odwiedza Bronisława Malinowskiego w Londynie.
1913
Cierpi na ostry kryzys psychiczny i korzysta z porady psychiatry-freudysty, dra Karola Beauraina; wystawia wiele swoich prac w Krakowie i w Zakopanem; po raz ostatni widzi się z ojcem w Lovranie.
1914
Jego narzeczona, Jadwiga Janczewska, popełnia samobójstwo. Wyjeżdża z Malinowskim do Australii przez Cejlon na konferencję naukową. Zrywa z Malinowskim. Po wybuchu wojny wyjeżdża do Petersburga, gdzie zapisuje się do szkoły oficerskiej, choć był zwolniony od służby wojskowej jako jedynak, przez to dotkliwie uraża antycarsko nastawionego ojca.
1915
Służy jako oficer w elitarnym Pułku Pawłowskim; zostaje ranny na froncie w Mołodecznie pod Mińskiem. W Loranie umiera Stanisław Witkiewicz; jego pogrzeb w Zakopanem nabiera charakteru uroczystości narodowej.
1916 - 1917
Pozostaje w Rosji, wiele maluje, zachwyca się Picassem, podejmuje eksperymenty z używaniem narkotyków. W czasie rewolucji lutowej zostaje przez swój pułk wybrany komisarzem politycznym.
1918
Wraca do Polski; nawiązuje kontakty z grupą malarzy znanych jako formiści; pisze dramaty i szkice artystyczne i estetyczne; maluje fantastyczne kompozycje i wielokrotnie wystawia swoje prace. Pisze pierwsze dojrzałe sztuki: Maciej Korbowa i Bellatrix i Nowa homeopatia zła. Kończy swoją najważniejszą pracę teoretyczną: Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia.
1919
Nowe formy w malarstwie zostają opublikowane w Warszawie. Kończy Pragmatystów i zaczyna tłumaczyć Szaleństwo Almayera wspólnie z kuzynką Conrada, Anielą Zagórską.
1920
W nagłym przypływie sił twórczych pisze dziesięć sztuk w przeciągu jednego roku, a wśród nich: Tumora Mózgowicza, Mister Price`a, Nowe Wyzwolenie, Oni i operetkę Panna Tutli-Putli. Często wystawia swoje obrazy; opracowuje i ogłasza teorię Czystej Formy: Wstęp do teorii Czystej Formy w teatrze.
1921
Nadal pisze dramaty: W małym dworku, Niepodległość trójkątów, Metafizyka dwugłowego cielęcia, Gyubal Wahazar, Kurka Wodna i Bezimienne dzieło. Prapremiera Tumora w Krakowie i Pragmatystów w Warszawie. Ogłasza wiele artykułów polemicznych i uczestniczy w wystawach awangardowych.
1922
Pisze Mątwę, Nadobnisie i koczkodany, Jana Macieja Karola Wścieklicę i Szkice estetyczne. Kurka Wodna zostaje wystawiona przez teatr zawodowy w Krakowie; ma dwa przedstawienia.
1923
Żeni się z Jadwiga Unrug i mieszka na przemian u żony w Warszawie i u matki w Zakopanem. Pisze trzy dalsze sztuki: Wariat i zakonnica, Szalona lokomotywa i Janulka, córka Fizdejki. Wydaje Teatr, zbiór szkiców napisanych w latach 1919-1922.
1924
Pisze Matkę. Porzuca ambitną twórczość malarską w Czystej Formie i zarabia na utrzymanie jako portrecista. Dokonuje kontrolowanych eksperymentów z narkotykami i twórczością powstałą pod ich wpływem.
1925

Pisze Sonatę Belzebuba, ostatnią sztukę z lat dwudziestych, jaka się zachowała.
Z kilkoma przyjaciółmi organizuje w Zakopanem, amatorski teatr eksperymentalny, Teatr Formistyczny, który przetrwał do 1927 roku i wystawił kilka jego sztuk, jak Wariat i zakonnica i Nowe wyzwolenie. Zaczyna pisać Pożegnanie jesieni, długą powieść antyutopijną.

1926
Próba wystawienia w Warszawie Tumora Mózgowicza- zaniechana, gdyż aktorzy odmówili wzięcia udziału w tym „głupim nonsensie”. Pisze dwie dalsze sztuki, dwa razy wystawia portrety swojego pędzla, kończy Pożegnanie jesieni.
1927
Publikuje Pożegnanie jesieni. Zawodowy teatr w Łodzi wystawia Persy Zwierżontkowską (napisaną w 1924 roku, tekst zaginiony); odbyły się dwa przedstawienia. Kończy trzecią powieść, Nienasycenie. Rozpoczyna pisanie ostatniej, jaka się dochowała, i najambitniejszej sztuki, Szewcy.
1928
Zakłada Firmę Portretową „S.I.Witkiewicz” i ogłasza jej Regulamin dla klientów. Teatr zawodowy w Poznaniu wystawia Metafizykę dwugłowego cielęcia.
1929
Spotyka Czesławę Korzeniowską, która wywarła na niego największy wpływ w ostatnich latach życia.
1930
Wydaje Nienasycenie. Odtąd poświęca się filozofii i uczestniczy w wielu konferencjach filozoficznych. Pisze rozprawę o narkotykach Nikotyna, alkohol, kokaina, peyotl, morfina, eter.
1931
Śmierć matki Witkacego, Marii. Publikuje dwadzieścia artykułów na temat filozofii i literatury.
1932
Opublikowanie Nikotyny... Pracuje nad czwartą powieścią, Jedyne wyjście, której ukończył tylko część pierwszą, Przyjaciele (opublikowaną w 1968 roku).
1934
Ukończył Szewców. Nadal pisze artykuły na temat filozofii i literatury, występując przeciwko banalności współczesnej literatury polskiej.
1935
Główne dzieło filozoficzne Witkacego, Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie Istnienia, zostaje wydane w 650 egzemplarzach, egzemplarzach których sprzedano 20.
1936
Ogłasza w czasopismach fragmenty swojego głównego dzieła na temat psychologii i charakteru narodowego, Niemyte dusze (wydanego w 1975 roku). Uczestniczy w kongresie filozoficznym w Krakowie.
1937
Współdziała w organizowaniu Letniego Programu Wakacyjnego Wykładów Literackich i Naukowych w Zakopanem. Cierpi na atak depresji i coraz silniejsze stany manii samobójczej.
1938
Próbuje bezskutecznie reaktywować w Zakopanem Teatr Formistyczny. Rozpoczyna pisanie nowej sztuki Tak zwana ludzkość w obłędzie, z której zachowała się tylko strona tytułowa i spis osób. Ogłasza artykuł o artystycznym teatrze. Gorączkowa i obfita twórczość filozoficzna.
1939
Ukończył Tak zwaną ludzkość w obłędzie, pisząc 90 stron w ciągu dwu tygodni. Po wybuchu wojny opuszcza Warszawę i z falą uchodźców kieruje się na wschód. 18 września w leśnej okolicy w pobliżu wsi Jeziory popełnia samobójstwo na drugi dzień po wkroczeniu wojsk radzieckich.

Kalendarium pochodzi z: Daniel C.Gerould, Stanisław Ignacy Witkiewicz jako pisarz, PIW, Warszawa 1981, s.11-15.

Poznaj Witkacego!

Premiera książki “Witkacy. Biografia” autorstwa Przemysława Pawlaka to doskonała okazja,
aby poznać bliżej Stanisława Ignacego Witkiewicza.

Przemysław Pawlak

"Witkacy. Biografia"

Książka Przemysława Pawlaka to wyjątkowo udana próba ukazania skomplikowanej osobowości Stanisława Ignacego Witkiewicza jako jednostki nieprzeciętnej, prawdziwego Istnienia Poszczególnego. Jawi się on jako wszechstronny geniusz, a jednocześnie bohater niemal pozytywistyczny, morderczo pracowity, wymagający od siebie więcej niż od innych. Postać Witkacego została precyzyjnie osadzona w realiach epoki, w jej społeczno-politycznych, naukowych i historycznych kontekstach, zawsze z doskonałą znajomością źródeł, także tych dotąd niepublikowanych lub zapomnianych. Autor zdradza przy tym głęboką intuicję psychologiczną w odtwarzaniu stanów emocjonalnych swojego bohatera i kreśli jego portret z powieściową swadą, niemal jak Bolesław Prus, gdy pisał o Wokulskim. Trudno się od tej książki oderwać, trudno o niej zapomnieć.

Wydawnictwo: Iskry; Oprawa: twarda; Ilość stron: 290; Data premiery: 14.03.2025
Zamów już dziś

fot. Izabela Glubiak

Przemysław Pawlak

Kaliszanin i warszawiak, absolwent Szkoły Głównej Handlowej na kierunkach Finanse i Bankowość oraz Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze i Polityczne, stopień doktora nauk o sztuce uzyskał w Instytucie Sztuki PAN (2020); współfundator i prezes Instytutu Witkacego (od 2015), pomysłodawca i wicenaczelny półrocznika „Witkacy!”, członek Rady Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku (2018–2022), zastępca kierownika działu literackiego Teatru Narodowego; biograf Henryka Kazimierowicza (Powiernik Witkacego. Pisma rozproszone, 2017; Henryk Kazimierowicz. Ksiądz z nienapisanej sztuki Witkacego, 2021), współredaktor Bibliografii Stanisława Ignacego Witkiewicza (Dzieła zebrane, t. 25, 2020; uznana za Teatralną Książkę Roku) oraz tomów esejów Witkacy. Plėšrūniškas protas (2018) i Witkacy. Drapieżny umysł (2021, wyd. II zmienione 2023, przekład ukraiński 2024), współautor biografii Demon aktywizmu. Mieczysław Choynowski prekursor polskiej psychometrii (2022); organizator akcji #RatujPIW, członek Stowarzyszenia Miasto Jest Nasze i Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych; laureat nagród Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. R. Dmowskiego i I. J. Paderewskiego oraz Prezydenta Miasta Kalisza; kolekcjoner starych druków. Obecnie pracuje nad książką historyczną Teatr rosyjskiej propagandy, którą zamierza wydać nakładem Wydawnictwa Iskry.

“Wytrzymać istnienie bez obłędu, rozumiejąc choć trochę jego esencję,
bez zatumanienia się religią czy społecznikostwem, to nadludzkie niemal zadanie.”

z książki “Szewcy"

Poznaj dzieła sztuki Witkacego

Jako malarz, portrecista, pisarz i dramaturg prezentował model artysty totalnego, dla którego sztuka była nie tylko twórczością, ale również wyrazem bolesnego odczucia rozpadu wartości i świata. Ważnym elementem jego aktywności była również fotografia – początkowo wykonywał pejzaże i serie portretów. Istotne w jego zdjęciach było zafascynowanie twarzą i możliwościami fotografii, która pozwalała rejestrować krótkotrwałe, zmienne stany emocjonalne. W latach 20. i 30. fotografia była dla Witkacego formą utrwalenia jego „teatru życia”, była grą z własną osobowością – prawdziwą i wyimaginowaną.

Ewa Gałązka (Cytat za: Abecadło, red. Jarosław Lubiak. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi. 2010. s. nlb. [423]).

Portret chłopca, Datowanie: 1918 r.

Portret Heleny Białynickiej-Birula, Datowanie: 1927 r.

Portret Michała Choromańskiego, Datowanie: 1930 r.

Portret Jana Nawrockiego, Datowanie: 1929 r.

Kompozycja, Datowanie: 1918 r.

Furia adormentata, Datowanie: 1913 r.

Tworzenie świata / Creation of the World, Datowanie: 1921-1922 r.

Dwie głowy, Datowanie: 1920 r.

Przedstawione dzieła sztuki Witkacego dostępne są na stronie Muzeum Sztuki w Łodzi w ramach projektu Cyfrowe udostępnienie zasobów. Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Zobacz więcej: https://zasoby.msl.org.pl/martists/view/170

Film "Stanisław Ignacy Witkiewicz. Witkacy" z 1968 roku, reżyserowany przez Jerzego Antczaka, jest biograficznym portretem jednego z najważniejszych polskich artystów XX wieku – Stanisława Ignacego Witkiewicza, znanego jako Witkacy. Fabuła filmu koncentruje się na życiu i twórczości Witkiewicza, ukazując jego nietypową osobowość, artystyczne poszukiwania oraz burzliwe życie prywatne. Witkacy był malarzem, pisarzem, filozofem i dramaturgiem, który zrewolucjonizował polską sztukę i literaturę, a film przedstawia jego zaangażowanie w awangardowe prądy artystyczne, jego relacje z ludźmi oraz jego tragiczny los w obliczu szalejącej wojny i zbliżającego się upadku tradycyjnych wartości społecznych.

Realizacja: Grzegorz Dubowski
Scenariusz: Anna Micińska
Produkcja: Telewizja Polska - Zakład Produkcji Filmów Telewizyjnych

Film powstał w cyklu "Nasi współcześni".

Patronem XI edycji Festiwalu Stolica Języka Polskiego zostaje Stanisław Ignacy Witkiewicz. Kuratorem tegorocznego Pasma Patrona jest prof. Tomasz Bocheński – wybitny literaturoznawca, eseista i krytyk literacki, znany ze swoich wnikliwych badań nad twórczością Witkacego. Autor takich publikacji jak „Powieści Witkacego: sztuka i mistyfikacja” oraz „Czarny humor w twórczości Witkacego, Gombrowicza, Schulza”. Tegoroczna edycja Festiwalu odbędzie się w dniach 3-9 sierpnia i „zapowiada się jako niezwykłe spotkanie z duchem Witkacego – jego filozofią, językiem, estetyką i bezkompromisowym oglądem świata” – zachęca organizator, Fundacja Sztuki Kreatywna Przestrzeń.

Więcej informacji na stronie festiwalu:

https://stolicajezykapolskiego.pl

Dbamy o Twoją prywatność

Sklep korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką dotyczącą cookies. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do cookie w Twojej przeglądarce. Więcej informacji na temat warunków i prywatności można znaleźć także na stronie Prywatność i warunki Google.

Zamknij
pixel